Ballada o Złotym Oddziale – podsumowanie projektu
Lata 2023-2024 poświęcone były w Polsce upamiętnieniu 160 rocznicy wybuchu i trwania powstania styczniowego.
Korzystając z programu prowadzonego przez Biuro „Niepodległa”, Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu przeprowadziło projekt „Ballada o złotym oddziale – pieśni powstania styczniowego”.
Poświęcony był on odkrywaniu i popularyzacji niezwykłego i zupełnie nieznanego repertuaru pieśni powstania styczniowego, zachowanych w tradycji Podkarpacia, a więc terenów wchodzących w skład ziem nazywanych w czasie powstania Galicją Wschodnią.
Pieśni odnalazł znawca śpiewu tradycyjnego Bartosz Gałązka. Odnaleziony i wydobyty na światło dzienne repertuar stał się „medium”, poprzez które upamiętnione zostało powstanie i jego bohaterowie z zaakcentowaniem regionalnej specyfiki doświadczeń związanych z powstaniem, które skierowane było przeciwko Rosji, a same walki powstańcze toczyły się w zaborze rosyjskim.
Zachowany repertuar to kilkadziesiąt pieśni odzwierciedlających w wymiarze tekstowym różne wątki związane z historią powstania. Począwszy od wymiaru politycznego (np. prośby o zgodę pomiędzy ludami tworzącymi dawną Rzeczpospolitą czy napięcie pomiędzy Czerwonymi i Białymi), a skończywszy na osobistych doświadczeniach związanych z nadzieją na odzyskanie niepodległości, radości z wygranych potyczek, czy wreszcie smutku związanego ze śmiercią ludzi i upadkiem powstania.
Nie są to typowe pieśni patriotyczne. W warstwie muzycznej jest to bardzo różnorodny materiał zawierający ciekawe warianty dawnych tańców (polek, tramli, mazurków, okółek), jak i pieśni nabożnych (w tym kolęd – powstanie wybuchło w okresie bożonarodzeniowym) czy ballad.
W ramach projektu odbył się cykl warsztatów i koncerty w Jarosławiu, Przemyślu, Rzeszowie, Krośnie, Kolbuszowej, Krakowie, Lublinie i Łodzi. Koncerty wykonała związana ze Stowarzyszeniem C.K. Kapela, która podjęła się muzycznego opracowania zebranych Bartosza Gałązkę utworów.
Przygotowano również dostępny dla wszystkich plik pdf z melodycznymi i słownymi transkrypcjami pieśni. Pobrać go można TUTAJ.
Tytuł projektu „Ballada o Złotym Oddziale” odnosił się do postaci Leona Czechowskiego – spoczywającego na jarosławskim Starym Cmentarzu dowódcy oddziału powstańczego, który wyszedł z tych terenów do walk powstańczych. Oddział ten nazwany został właśnie Złotym. Tytuł ten koresponduje z tematyką pieśni, które jako całość składają się w liryczną, fabularną opowieść o losach powstańców z tych terenów, nawiązując jednocześnie do kończącego się wraz z powstaniem okresu romantyzmu.
Działania dofinansowano ze środków Biura „Niepodległa” w ramach Programu Dotacyjnego „Powstanie Styczniowe 1863-1864”.
Ballada o złotym oddziale – pieśni powstania styczniowego
„Ballada o złotym oddziale – pieśni powstania styczniowego” to projekt, którego celem jest odkrywanie i popularyzacja unikatowego i zupełnie nieznanego repertuaru pieśni rekruckich związanych z okresem Powstania Styczniowego, zachowanych w tradycji Podkarpacia, a więc terenów wchodzących w skład ziem nazywanych w czasie powstania Galicją Wschodnią. Kontynuuj czytanie
Muzyka Dawna w Jarosławiu – odsłona pierwsza: Orkiestra Czasów Zarazy
15 maja 2021 odbył się w Wielkiej Izbie Kamienicy Orsettich pierwszy koncert z cyklu „Muzyka Dawna w Jarosławiu”. Nowy cykl koncertów współorganizowany jest przez Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich, Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu” oraz Województwo Podkarpackie. Inicjatywa wychodzi naprzód słowom mieszkańców ubolewających nad tym, że Festiwal „Pieśń Naszych Korzeni” jest tylko raz w roku.
Cykl sześciu planowanych koncertów otworzyła Orkiestra Czasów Zarazy. Kontynuuj czytanie
Za bytności zarazy… Suplikanci – już dostępna!
Z wielką radością przedstawiamy Państwu nowe wydawnictwo powstałe siłami członków i Przyjaciół Stowarzyszenia „Muzyka Dawna w Jarosławiu” w pamiętnym roku 2020.
Polskie pieśni religijne śpiewane w XIX w. (i wcześniej) przeciw zarazie i za jej bytności zachowały się wśród społeczności katolickich w tradycyjnych, ludowych wariantach. Przekazywano je z pokolenia na pokolenie wraz ze wspomnieniem czasów, w których były ludziom potrzebne, i z myślą o czasach, gdy będą potrzebne znowu.
Wydawnictwo zawiera takie właśnie utwory, zapisane od najstarszych mieszkańców Podkarpacia, Małopolski i Lubelszczyzny podczas badań terenowych prowadzonych przez Bartosza Gałązkę w latach 1998–2018. Pieśni zostały ożywione w pamiętnym roku 2020 przez wykonawców związanych ze Stowarzyszeniem „Muzyka Dawna w Jarosławiu” i Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej.
Więcej o wydawnictwie w zakładce projektu.
W celu pozyskania wydawnictwa prosimy o kontakt na adres mailowy office@festiwal.jaroslaw.pl.
Amici, annum perdidi?
Powoli dobiega końca rok 2020, który postawił świat na głowie. Stanęły przed nami nowe wyzwania, którym trzeba było sprostać – nierzadko mocno improwizując. Nie oznacza to, że zrezygnowaliśmy z pracy na rzecz studiów nad kulturą i tradycją. Poniżej przedstawiamy sprawozdanie z działalności kulturalnej realizowanej w roku 2020. Kontynuuj czytanie
Święta Bożego Narodzenia 2020
Ponad 4 tysiące unikalnych wariantów melodii z kilkuset miejscowości Podkarpacia. Tyle znaleźć można w wydanych dotychczas tomach serii „Kolędy Podkarpacia”. Autor publikacji, Bartosz Gałązka dba, by dziedzictwo naszych przodków nie odeszło wraz z nimi. Zaprośmy do domów ten unikalny repertuar! Więcej o projekcie przeczytać można w zakładce Seria „Kolędy Podkarpacia”.
Za bytności zarazy. SUPLIKANCI. Zapowiedź wydawnictwa
Końcem 2020 r. ukaże się staraniem Stowarzyszenia „Muzyka Dawna w Jarosławiu” płyta Za bytności zarazy. SUPLIKANCI, zawierająca śpiewy suplikacyjne, do Matki Bożej i świętych Pańskich, wykonywane niegdyś jako prośby o oddalenie morowego powietrza.
Letnia Akademia Dziedzictwa
Stowarzyszenie nasze ma przyjemność ogłosić nabór na warsztaty w ramach „Letniej Akademii Dziedzictwa”. Szczegółowe informacje dostępne są we właściwej zakładce.
Kolędy Podkarpacia 2018
Zapraszamy do zapoznania się z fragmentem wstępu do szóstego tomu serii Kolędy Podkarpacia „Pogranicze polsko-ruskie II, cz. 1: Od Przeworska” (Jarosław-Krosno 2018, s. 533).
„W książkach z serii Kolędy Podkarpacia dokumentujemy repertuar bożonarodzeniowy i noworoczny dzisiejszego województwa podkarpackiego. W trzecim tomie, wydanym w 2012 r., rozpoczęliśmy prezentację kolęd zarejestrowanych na terenach podkarpackiej części pogranicza polsko-ruskiego – w przestrzeni dyfuzji kultur Wschodu i Zachodu, której materialnym znakiem jest m.in. zachowana architektura sakralna, a niematerialnym – właśnie pieśni. Wolumin zawierał transkrypcje śpiewów pochodzących z autentycznego, tradycyjnego repertuaru okolic Jarosławia, Lubaczowa i Przemyśla. Liczba wariantów (ponad osiemset) świadczyła o żywotności swoistych i zakorzenionych w wielokulturowej przeszłości regionu zwyczajów związanych z zimowym cyklem obrzędowym. Dalsze badania, w tym te prowadzone w latach 2017–2018 w ramach projektu „Przy piecu i pod oknem. Zbiór kolęd Podkarpacia” dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zaowocowały materiałem tak obszernym, że planowany drugi tom „Pogranicza polsko-ruskiego” ukaże się w kilku częściach uporządkowanych według kryterium administracyjnego.
Kolędy Podkarpacia 2018
W roku 2018, dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenie sfinalizowało projekt „Przy piecu i pod oknem. Zbiór kolęd Podkarpacia z tradycji żywej i ginącej”.
W trakcie całorocznych badań przebadano i udokumentowano repertuar związany na Podkarpaciu w okresami Bożego Narodzenia i Nowego Roku.
Głównymi obszarami badań były tereny Pogranicza polsko-ruskiego oraz Łemkowszczyzny.
Kierownikiem prac był Bartosz Gałązka. Zebrane podczas badań terenowych materiały poddano opracowaniu. Zarejestrowane w trakcie badań pieśni poddano transkrypcji. Objęła w równym stopniu melodie (zapisane według zasad współczesnego zapisu etnomuzykologicznego) oraz teksty słowne nagranych kolęd (transkrypcje półfonetyczne, ilustrujące cechy języka informatorów, a przez to cechy gwar i dialektów). Transkrypcjom towarzyszą komentarze: dotyczące warstwy językowej i muzycznej utworów, przedstawiające sposób ich funkcjonowania w społecznościach lokalnych (w tym komentarze pochodzące od rozmówców), a także stan zakorzenienia i zachowania kolęd w lokalnej tradycji. Każdej pozycji towarzyszą również odwołania do źródeł drukowanych i rękopiśmiennych, pokazujące związki poszczególnych wariantów/wersji z udokumentowanym dotychczas repertuarem kolędowym.
Na tej podstawie przygotowano dwa wydawnictwa książkowe oraz wydawnictwo płytowe.
Polski, polonez, chodzony.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją autorstwa Tomasza Nowaka, „Polski, polonez, chodzony”. Wydawcą jest Fundacja „Memo” przy współudziale, zaprzyjaźnionego z naszym Stowarzyszeniem, Witka Brody.
Elektroniczną wersję wydawnictwa pobrać można TUTAJ.
Marius Peterson dyrektorem Festiwalu Pieśń Naszych Korzeni.
Przy piecu i pod oknem
W roku 2017, dzięki dofinansowaniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenie przeprowadziło projekt „Przy piecu i pod oknem. Zbiór kolęd Podkarpacia z tradycji żywej i ginącej”.
W trakcie całorocznych badań przebadano i udokumentowano repertuar związany na Podkarpaciu w okresami Bożego Narodzenia i Nowego Roku. Głównymi obszarami badań były regiony leżajski i ropczycko-sędziszowski. Kierownikiem prac był Bartosz Gałązka. Zebrane podczas badań terenowych materiały poddano opracowaniu. Utwory zostały stranskrybowane. Kontynuuj czytanie
Nieznane źródła muzyki polskiej.
Trwa projekt prowadzony przez Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu w ramach programu Instytutu Muzyki i Tańca.
Projekt jest kontynuacją i rozwinięciem o nowe źródła prac prowadzonych już w latach ubiegłych, których celem było odtworzenie historycznego idiomu polskiej muzyki tanecznej.
Od 5 lat zespół muzyków i badaczy (P. Iwaszkiewicz, M. Kaziński oraz członkowie „Orkiestry Czasów Zarazy”) prowadzi działania, opierając się na zapoznanych źródłach, odwołując się z jednej strony do prac teoretycznych – historyków, muzykologów, organologów, choreologów – z drugiej zaś do tradycji żywej. Efektem tych prac było przywrócenie polskiej kulturze nieznanych „tańców polskich” zapisanych przez G.Ph. Telemanna i przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Rostocku. Został stworzony zespół muzyczny na wzór instrumentarium opisanego przez Telemanna w jego autobiografii, gdzie kompozytor przedstawia swoje spotkania z muzyką polską, o której wyraża się z najwyższym podziwem.
Przedmiotem niniejszego projektu są natomiast tańce polskie, których nutowe zapisy znajdują się w archiwach szwedzkich.
Szwedzki muzykolog i badacz zabytków muzycznych, Nils Dencker, świadomy polskich źródeł ludowej muzyki szwedzkiej, w latach 30. XX wieku dokonał bardzo szeroko zakrojonej kwerendy archiwów muzycznych na terenach (historycznej) Rzeczpospolitej oraz państw związanych z nią więzami kulturowymi bądź lennymi, jak Inflanty, Gdańsk, Prusy Książęce, Pomorze, Meklemburgia. Do zbiorów tych, z różnych względów nie dotarli wcześniej polscy muzykolodzy (w każdym razie nie istnieją publikacje na ten temat). Dencker zaś sporządził kopie zapisów nutowych, których oryginały (w tym polskie) zostały utracone w toku wojennych działań. Są to więc unikalne świadectwa nieznanych polskich bądź inspirowanych polskim idiomem tańców i melodii. Kwerendę przeprowadzą Paweł Iwaszkiewicz oraz Maciej Kaziński.
Na bazie badań powstanie wydawnictwo płytowe oraz książkowe. Odbędzie się również cykl koncertów.
Bartosza Gałązki antologia śpiewów żałobnych z Podkarpacia.
Dobiegł końca kolejny projekt naszego stałego współpracownika, krośnieńskiego badacza kultury tradycyjnej Bartosza Gałązki. Tym razem „podkarpacki Kolberg” otrzymał stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2017) na dokończenie badań terenowych folkloru żałobnego województwa podkarpackiego.
Owocem przedsięwzięcia jest kolejna publikacja dokumentująca repertuar południowo-wschodniej Polski wciąż jeszcze zachowany w żywej tradycji. Otwarta, na razie pozostająca w postaci cyfrowej „Antologia śpiewów żałobnych…” zawiera ponad 500 stranskrybowanych śpiewów i oracji, nagranych na terenie wszystkich powiatów Podkarpacia. Są tam przede wszystkim „typowe” pieśni pogrzebowe oraz cykle śpiewów wchodzące w skład nabożeństw żałobnych, ale nie zabrakło także utworów poświęconych świętym patronom konającego człowieka, pieśni o sądzie ostatecznym, maryjnych, przygodnych, pasyjnych, śpiewanych „modlitewek” – wszystkich, które na naszym terenie funkcjonują (bądź funkcjonowały) w ramach obrzędów i zwyczajów żałobnych. Słowa pieśni zostały zapisane z zachowaniem cech języka mówionego wykonawców. O unikatowym muzycznym charakterze zbioru świadczy fakt utrwalenia w nim dużej liczby wersji i wariantów melodycznych niektórych rozpowszechnionych w regionie śpiewów. Większość przekazów nie była dotąd publikowana.
By łatwiej poruszać się po ciągle aktualizowanym zbiorze, badacz przygotował katalog śpiewów żałobnych – uporządkowany pod względem tematyki i formy śpiewów wykaz utworów, wersji melodycznych i wariantów.
Badania i publikacja mają pomóc lokalnym społecznościom i miłośnikom kultury tradycyjnej w ocaleniu tego ginącego repertuaru. Pieśni z antologii już są śpiewane. Włączyły je do swego repertuaru m. in. rzeszowski Zespół Muzyki Dawnej i Tradycyjnej Vox Angeli oraz jarosławskie Bractwo Różanego Wianka. Wszyscy zainteresowani mogą otrzymać zbiór w postaci pliku pdf za pośrednictwem strony internetowej autora, którą w tym miejscu serdecznie polecamy: bartoszgalazka.pl. Na stronie znalazły się także nagrania pieśni w wersjach i wariantach reprezentatywnych dla poszczególnych subregionów Podkarpacia. Posłuchajmy jednej z pieśni pochodzących z antologii, barokowej „pieśni abecadłowej” w wariancie z miejscowości Szufnarowa (Pogórze).
Walne Zgromadzenie Członków
W dniu 29 grudnia 2016 odbyło się w CKiP w Jarosławiu coroczne Walne Zgromadzenie Członków Stowarzyszenia. Bardzo dziękujemy wszystkim za przybycie! Dla wszystkich, którzy nie mogli przyjść, poniżej prezentujemy protokół (sprawozdanie) z przebiegu spotkania.
Podkarpackie Szkoły Tradycji
Chrzest Polski – muzyczne korzenie i dziedzictwo
Zapraszamy na finałowe koncerty projektu „Chrzest Polski – muzyczne korzenie i dziedzictwo”.
09 listopada o godzinie 19:00, w kościele pokamedulskim w Lesie Bielańskim w Warszawie, wykonany zostanie program będący przekrojowym ukazaniem wyników podjętych działań oraz zapowiedzią premierowego wykonania koncertu „Chrzest Mieszka, księcia polskiego”, który odbędzie się 10 listopada, o godzinie 19:00 w katedrze w Płocku. Program ten w założeniu swym jest rekonstrukcją śpiewów, możliwie najbliższych tym, które zabrzmiały w 966 roku, w trakcie liturgii chrzcielnej księcia Mieszka I.
Wykonawcami obu koncertów są:
Marcel Pérès
Jerycho (dyr. Bartosz Izbicki) z udziałem Bractwa Różanego Wianka.
Koncert płocki odbędzie się pod honorowym patronatem Prezydenta Płocka Andrzeja Nowakowskiego oraz Biskupa Płockiego Piotra Libery.
Organizatorem wydarzeń jest Stowarzyszenie Muzyka Dawna w Jarosławiu oraz Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki. Współorganizatorem jest Instytut Muzyki i Tańca.
Projekt dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Chrzest966.
Dziedzictwo chrztu Polski – Najbliższe koncerty
Zapraszamy do udziału w koncertach z programem „Dziedzictwo chrztu – święci patroni”.
15 października 2016, godz. 19:00 – Kraków – Kościół św. Krzyża
16 października 2016, godz. 16:45 – Sandomierz – Klasztor oo. Dominikanów
17 października 2016, godz. 18:30 – Jarosław – Kościół św. Mikołaja i św. Stanisława.